Voorpagina: Archief

Brakman over Melville: The Confidence Man

Handelsroute over Mississippi.(uit: De Revisor, 1980)

Willem Brakman: "Het doek gaat op over een boot vol gokkers, zakenlieden, gelukzoekers, jagers naar goud, roem, waarheid en jagers op jagers. Centraal hangt een plakkaat waarop wordt gewaarschuwd tegen een geheimzinnige bedrieger ‘recently arrived from the East’. In de obligate verontwaardiging schuifelt een vreemde figuur naar voren: ‘cheek fair, chin downy, hair flaxen, his hat a white fur one’ die zijn eigen plakkaat toont waarop hij heeft geschreven ‘Charity thinketh no evil’. De leesvreugde van The Confidence-man ligt voor een groot deel in het betrappen van nauw merkbare twinkelingen, een even trillen bij de mondhoek zoals bijvoorbeeld het vermelden dat de man geen bagage heeft, maar dit doet Melville (na de getoonde Charity-tekst) besluiten dat ‘hoewel hij vermoedelijk al lang op reis was, hij niet ver meer hoefde te gaan’... "

Klik hier om verder te lezen.

Ernst van Alphen: Over Bahlsen cakes en madeleines

Willem Brakman: "Vanuit de hoogte zie je veel, maak je veel mee. Mijn schilderij heeft iets naïefs. Het ging mij om de onschuldige blik- nergens diep op ingaan".(De reis van de douanier naar Bentheim, 1983)

Ernst van Alphen: "De meningen lopen uiteen over de vraag hoe werkelijkheid en literatuur, of kunst en leven zich tot elkaar verhouden. Zowel kunstenaar als publiek laten zich steeds weer zeer uiteenlopend uit over deze onderscheidingen. Nu eens is het leven norm voor de kunst, moet kunst de direkte persoonlijke, ongereflecteerde ervaring vertegenwoordigen. Kunst zou op die manier het meest ‘in het leven staan’. Dan weer is kunst norm voor het leven. Spontaniteit, direkte expressie enzovoort, worden dan bestreden door reflectie, beheersing en traditie..."

Klik hier om verder te lezen.

Bart Vervaeck: Waaiende beelden

In een essay over eigen werk, opgenomen in De jojo van de lezer, geeft Brakman de bron en de aard van zijn schrijven aan:
Mijn drang om te schrijven is niet los te denken van de nimmer aflatende druk der kinderbeelden; diep in de jeugd ontstaan leverden ze stof voor een heel leven en hebben dat krachtig gevormd en vervormd; een onbereikbare God, de dood als eenzaamheid puur, de liefde oninlosbaar, de werkelijkheid uiteengevallen in een binnen- en buitenwereld die vijandig tegenover elkaar staan en nog meer van dat soort zaken. Zo iets vervult de geest met metaforen, schept voorkeuren, doet allergieën ontstaan en is een rijke bron van veelkleurige beroerdigheid. (...) Het schrijven dat ik het mijne noem is een proces en wel een waarin diep slib en sedimenten meewolken als de schrijver zich overgeeft aan een zich overwegend spontaan aandienende samenhang, de beweging voltrekt die het werk draagt en stuwt. (pp. 12-13)

Klik hier om verder te lezen.

Nico Keuning over zijn biografie van Willem Brakman

Nico Keuning reconstrueert een leven in de ban van het heimwee naar de kindertijd, op zoek naar het verloren gevoel van geluk, verdriet en angst. Een leven waar de beslissende en beproefde vriendschap met literator Nol Gregoor als een rode draad doorheen liep. Nico Keuning verteld erover bij Neerlandistiek.

Klik hier om de uitzending bij OBA Live over Willem Brakman Een ongeneeslijk heimwee te bekijken.

Nico Keuning: Echt een engel

Van Willem Brakman ken ik het verhaal ‘Engel’ uit de bundel Zes subtiele verhalen (1978). Een verhaal over een engel die als een reclamestuntman na een mislukte act uit de lucht tuimelt en neerkomt in het park tussen enkele verzorgingsflats. ‘Tik van een vliegtuig gekregen zeker,’ mompelt de onderdirecteur. De verschijning van de engel van Brakman is in de context van de bejaardenflats een voorbode van de dood. Toch is de toon luchtig en geestig. Ik dacht dat de engel van Brakman uniek was in de Nederlandse letteren. Maar toen ik onlangs in De laatste dag van de koning (verhalen en essays) van Sander Kollaard zat te lezen, viel er in het verhaal ‘Bonafide’ opnieuw een engel uit de hemel.

Klik hier om verder te lezen

Beroepsgeheim. O.a over Elsschot en Mulisch

Willem Brakman in gesprek met Willem M Roggeman.
Willem Brakman over Elsschot: " je hebt het verhaaltje en dan is er het vormelement, dat dit tot een inhoud maakt. Neem bijv. dat verhaal van Willem Elsschot, ‘Het dwaallicht’, met die twee matroosjes, die gaan dwalen, zij gaan aan wal en gaan die prostituee opzoeken. Maar in de handen van Elsschot wordt het ook het verhaal van de zoekende mens, even zeer gekweld als aangetrokken door het wondere beeld van schoonheid, warmte, verlangen en zorg. Daar wordt het een soort Odyssee.
Dat wil zeggen, Elsschot maakt van het fait-divers het verhaaltje, met vorm het ware verhaal, de inhoud. Zo ligt die relatie. Het concrete, dàt daar, waar je je vinger op kan leggen, dat concrete tilt de vorm op naar de algemeenheid van de inhoud, nl. dat het niet alleen voor mij geldt, maar voor iedereen. Daar gaat het om in een kunstwerk, dat het uit de benauwenis van dat geldt alleen voor hém, opgetild wordt tot dat geldt voor ons allen. Dat is de loop van een kunstwerk en dat is vorm. Wie dat kan, beschikt over een vorm, wie dat niet kan, vertelt een mop. "

Willem Brakman over Harry Mulisch: "Ik weet niet of je het verhaal kent van Harry Mulisch, ‘Broeder Kanker’. Dat gaat over een zeer zieke vrouw, die een gezwel heeft en haar echtgenoot is zeer bezorgd. Die vrouw ligt in een kamer apart en kreunt van pijn. De huisarts wordt geroepen. Die huisarts ziet de zaak somber in. Hij gaat met die man aan tafel zitten, vertelt hem over de vreselijke ziekte die zijn vrouw heeft. Hij zegt: die vrouw heeft een vreselijke ziekte, die heeft zo'n tumor in haar buik. Dat is iets heel raadselachtigs. Dat is een groeiende woekering van cellen, doodgriezelig. Maar het griezeligste van al is dat het lichaam op een gegeven moment in hevige pijn die tumor uit gaat stoten. En nog griezeliger is dat die tumor gaat praten, schreeuwen, gillen.
En dan krijg je pas in de gaten dat Mulisch het niet over een tumor heeft, maar over een kind, dat geboren wordt. Maar om het deze optiek mee te geven, van een gezwel dat praat, dat is toch mooi gezien. Want dat onthult een trek van de werkelijkheid, waar wij door gewoonte en vertrouwdheid overheen zien. Daarom vind ik zulk een verhaal zo knap, omdat het in een fantastische vorm iets onthult, maar geen fantasterijen à la Belcampo of de fantastische verhalen van Bordewijk. "

Klik hier om verder te lezen

De ervaring, het waarnemen en de humor: Willem Brakman over de column

Gisteren [17 juni 2004] werd een bundeling van de columns van Alex Mol (Wim Noordhoek) - "Verlangen naar nu" (zie Bieslog, gisteren) - ten doop gehouden in boekhandel Van Someren & Ten Bosch in Zutphen.

Schrijver Willem Brakman trakteerde de vele aanwezigen op een gedegen analyse van het column-genre (hieronder een fragment).

Daarna verplaatste het gezelschap zich naar de oevers van de IJssel, waar de zon had gewacht met ondergaan.",

Klik hier om een fragment te beluisteren

Klik hier voor Het verlangen naar nu

Willem Brakman en de NYT over Nabokov's Lolita

New York Times:
"Dan Franklin, who published Ian McEwan and Salman Rushdie at Jonathan Cape, has speculated on the subject too: “I wouldn’t publish ‘Lolita.’ What’s different today is #MeToo and social media — you can organize outrage at the drop of a hat. If ‘Lolita’ was offered to me today, I’d never be able to get it past the acquisition team — a committee of 30-year-olds, who’d say, ‘If you publish this book we will all resign.’”

Willem Brakman:
"Uit de grote literatuur blijkt dat het geheim van de liefde de onvervulbaarheid is. Een ding is hier zeker, de geliefden mogen elkaar niet krijgen. Tussen Floris ende zijn Blancefloer zit de godsdienst, Romeo en Julia worden uit elkaar gehouden door een familievete, een alles verhinderende gelofte remt Tristan en Isolde, en de duivel hupt tussen Faust en zijn Gretchen. Steeds is er standsverschil, huidkleur, ziekte. De vooruitgang heeft intussen alle taboes wel opgeruimd, maar Vladimir Nabokov vond er nog een, het leeftijdsverschil, of anders gezegd het thema van 'the dirty old man'.
De hoofdpersoon in Lolita, Humbert Humbert, een kloeke veertiger, wordt door zijn liefde voor een tiener getroffen. Deze passie broeit in hem als een ziekte. Nabokov plaatst die liefde tegen het Amerikaanse decor van een spirituele woestijn: cokes, chewing gum, plastic, chromium en de horror van motels. Dat is een achtergrond waartegen eigenlijk iedere liefde behoort te bezwijken, maar hier bloeit zij op tot een erotisch avontuur van geest en lichaam, waarlijk te vergelijken met dat van de grote minnaars uit de wereldliteratuur.
Het is onder de zware druk van deze emoties een geschiedenis die zich vooral in de taal afspeelt en wel in de hoogste regionen daarvan. Het boek is vol van taalvondsten, citaten, gebarsten en weer gelijmde woorden, het geheim van het juiste woord, dwarsverbindingen en toespelingen aan alle kanten. Een taalfeest, en zo in staat het amorfe, bizarre, impulsieve, spontane irrationele en po?tische van dit verhaal te dragen. Hier is sprake van een liefde die voor Humbert Humbert de vorm heeft aangenomen van een kwelling, waarin hij uiteindelijk zelf niet meer weet of hij een vervoerde is in een wereld van wurgende dingen, functies en geestloosheid, of een geestesgezonde in een waanzinnige wereld.
Een bekend criticus in Amerika vond het boek vulgair en de hoofdpersoon pervers. Dat is niet juist, het is een ontroerend boek, de geschiedenis van een verliefdheid als geen andere, een epopee van het geluk, of het ongeluk zo'n nimf, zo'n spriet tegen het lijf te lopen, een van die 'filles du feu' die bij machte zijn hemel en hel aan elkaar te naaien, als dat woord hier gepast is, want waarachtig, bij alles wat hier bij name wordt genoemd, het is een boek kuis als ijs."

Klik hier om de NYT verder te lezen

Wim Noordhoek: Brakman in citaten

Wim Noordhoek:
"De schrijver, die in juni 83 is geworden, heeft niet lang geleden bij een val van zijn fiets zijn heup gebroken. Eigenlijk zou hij dit najaar zijn laatste roman verschijnen, maar door die val en de gevolgen ervan is hij toch weer aan het schrijven geslagen. Ik denk dat hij viel omdat hij niet meer schreef. Eerst brieven. Zo schreef hij me hoe hij lag aan infusen en beademing. Zijn uitzicht was beperkt. Een rommelig stuk stad strekte zich uit. Hij probeerde zijn ongevraagde raamuitsnede terug te brengen tot twee dimensies. Citaat:
'Het is flets en flauw, maar in gedachten projecteer ik alles in een vlak. Plotseling wordt het dan soms boeiend.'
Daar lag hij dus, opgescheept met een uitzicht.
Ik citeer verder uit die brief:..."

Klik hier om verder te lezen

De beste biografieen van 2020

Klik hier om verder te lezen

Sneeuw 2021

Het verslag van een autorit door de sneeuw in Duitsland door de schrijver Willem Brakman (met Wim Noordhoek):

Klik hier om de uitzending van De avonden te beluisteren (vanaf 1:13)

"De pop is , net als de roerloze figuur in mijn autobiografie omgeven door oervormen. Sneeuw als vorm...Op die sneeuw heb ik ontzettend gesjouwd: het wit van de sneeuw is geen wit, het is violet, rood, paars".(Pop op de bank, 1989)

Over de biografie: "Schoften zijn het, allemaal!"

G.F.H.Raat: "Hij koos radicaal voor de literatuur, hield zich ver van alledaagse beslommeringen en ervaarde een onoverbrugbare afstand tot de anderen. In zijn biografie van Willem Brakman schetst Nico Keuning het beeld van een geestige, maar egocentrische man die al van jongs af aan een uitzonderingspositie innam."

Klik hier voor De Lage Landen.

Klik hier voor de biografie